Vrijwilligers voor de kerk krijgen en behouden

De kerk drijft op vrijwilligers. Zij zijn het sociaal kapitaal van een gemeente of parochie. Toch hoor je overal en nergens: we hebben te weinig vrijwilligers, vrijwilligers blijven niet, hoe krijgen we nieuwe vrijwilligers voor de kerk. In dit artikel: Hoe kun je vrijwilligers werven op een aansprekende manier? 

Deze uitdaging reikt verder dan de kerk. Verenigingen, stichtingen of clubs hebben ervaren steeds meer moeite om vrijwilligers te werven voor het belangrijke werk. Redenen zijn:
– mensen hebben weinig tijd door hun werk, gezin, sociaal leven
– vooral jongeren committeren zich niet lang
– verwachtingen komen niet overeen met het vrijwilligerswerk
– vrijwilligerswerk is zwaar en soms taai
– er wordt teveel van vrijwilligers gevraagd
– de verbinding tussen vrijwilliger en kerk of vereniging is niet meer vanzelfsprekend.

We zijn soms al blij als iemand zich meldt, hoor ik geregeld kerken verzuchten. Ik ben er echter van overtuigd dat er genoeg mensen zijn die hun (vrije) tijd willen besteden om iets goeds te doen voor de samenleving, de geloofsgemeenschap of voor een andere medemens. Denk aan de quote van Loesje: Als elke vrijwilliger een ster is, wordt het nooit meer donker. Maar dan moet je wel goed met ze in contact komen en blijven. Hoe bereik je die groep mensen?

Een oplossing zit ‘m in de combinatie uitstraling van de kerk, bereidheid nieuwe mensen te accepteren, wegen van commitment, overtuigingskracht dat vrijwilligerswerk voor de kerk zinvol is en een omgeving creeëren waarin vrijwilligers voor de kerk zich gekend voelen, zich blij voelen door het vrijwilligerswerk in de kerk en bemoedigd weten.

Redenen om vrijwilligerswerk voor de kerk te doen

Het is meerwaarde voor vrijwilligers als ze merken dat het hen zelf ook veel geeft, veel oplevert. Nu hoor ik je zeggen: opleveren? Ja, hallo. De kerk is geen bedrijf! Een kerk is zeker geen winkel gericht op winstmaximalisatie. Maar, kijk op een willekeurige ANBI-verklaring en je ziet tot vele honderdduizenden euro’s, zo niet meer, op de balans staan. Dat is gemeenschapsgeld en vraagt een zeer professionele omgang met geld, gebouw én mensen.

Vrijwilligerswerk gaat niet om geld, maar om ander ‘gewin’:

• je kunt als vrijwilliger ervaring en kennis opdoen of verdiepen: het kan zorgen voor persoonlijke groei en ontplooiing van eigen talenten
• mensen willen graag ergens bij horen, en precies dat doet vrijwilligerswerk
• het is zinvol werkt, geeft zelfvertrouwen en voldoening om iets voor een ander te betekenen (steun, een luisterend oor, een betere kwaliteit, verdieping)
• je leert nieuwe mensen kennen
• vrijwilligerswerk straalt af op je c.v. of LinkedIn-profiel (en kan een opstapje zijn naar een nieuwe baan)
• het geeft een bepaalde status in eigen sociale omgeving
• je doet vrijwilligerswerk omdat je het gewoon leuk en gezellig vindt.

Je draait het als kerk dus om: Jij helpt ook vrijwilligers bij het invullen van hun behoefte. Ook dit is zingeving.

Zonder vrijwilligers is er geen kerk. Het is daarom een eerste levensbehoefte van een kerk om serieus goed met vrijwilligers om te gaan en actie te ondernemen om nieuwe medewerkers te werven.

Bouwstenen voor het werven van vrijwilligers voor de kerk

Bouwstenen voor het werven van vrijwilligers voor de kerk en hen behouden begint met een visie op hun inzet: Welke taken en verantwoordelijkheden zijn er? Welke competenties zijn ervoor nodig? Welke veiligheid wordt geborgd en waar kunnen vrijwiliigers op rekenen. Hoe ga je om met deskundigheidsbevordering (bijv. een communicatietraining), welke onkostenvergoedingen bied je, en hoe professioneel zet je in op vrijwilligerscontracten waarin je op papier zet wat je van elkaar mag verwachten en hoe je dat wederzijds nakomt.

In kerkelijke gemeenten en parochies zijn veel vrijwilligers nodig. Daar zou je een apart communicatieplan voor kunnen opzetten. Elementen die in een wervingscampagne (of beter: structurele communicatieve aandacht voor het werven en behouden van vrijwilligers voor de kerk) zijn onder meer:

• Welk imago heeft de kerk bij betrokken gemeenteleden of parochianen? Welke ervaring hebben zij?
• Welk imago heeft de kerk bij nul-gevers of slapende leden? (Lees eens dit artikel over het activeren van slapende leden)
• Welk beeld hebben mensen van buiten de kerk, en in welke mate actualiseren kerken dit beeld?
• Welke wensen hebben (potentiële) vrijwilligers voor de kerk, en kan de kerk daaraan tegemoet komen?
• Wat is het profiel van de vrijwilliger die je zoekt (opleiding, kwaliteiten, vaardigheden, ervaring, karakter)?
• Wat heb je de vrijwilliger te bieden? Welke arbeidsomstandigheden bied je?
• Hoe ziet de levenscyclus van een vrijwilliger eruit, en hoe ga je als kerk met iedere aspect van deze levenscylus om? (Levenscyclus, als in: drijfveren, aanmonsteren, opbouwen, stayeren, afbouwen, vertrekken).
• Inzicht in gedragspsychologie kan helpen bij het aantrekken van vrijwilligers voor de kerk: waar haken mensen op aan, waar kun je mensen mee verleiden, hoe acceptabel is het om van oude vrijwilligers afscheid te nemen?
• Hoe zit de begeleiding van een vrijwilliger eruit? Denk aan introductiebijeenkomsten, proefdraaien, vrijwilligersgesprekken, frequentie van inzet, exitgesprekken.

Cijfers: Hoe lang zijn mensen vrijwilliger?

Volgens het CBS (2017) zijn mensen bijna 7 jaar actief als vrijwilliger. 

• In kerk en moskee is dit gemiddelde 11,6 jaar
• Voor scholen gemiddeld 3,9 jaar
• De trouwste groep is ouder dan 55 jaar (tot een jaar of 75)
• De middengroep (35-55 jaar) is nog steeds loyaal
• De meeste mensen (71%) komen zelf omdat ze vrijwilligerswerk willen doen.

Praktische communicatietips om vrijwilligers voor de kerk te werven en te behouden

1. Bedenk de juiste aanpak
Het REAN-model staat voor Reach (mensen bereiken), Engage (mensen verleiden en creëer fans), Activate (mensen in beweging krijgen) en Nurture (mensen blij houden). Bepaal voor iedere fase wie je gaat bereiken, en langs welke wegen. Neem contact op als je meer over REAN wil weten en hoe we je kunnen helpen.

2. Netwerk
Vraag je huidige vrijwilligers en kerkleden om actief in hun netwerk in kaart te brengen. Breng de talenten van dat netwerk in kaart. Leg een daarvan een lijst potentiële vrijwilligers aan en benader hen informatief, bijvoorbeeld voor een klein klusje om mee te beginnen. Vergroot de vijver waaruit je gaat vissen.

3. Professionaliseer je vrijwilligerscommunicatie
Werven is buitengewoon belangrijk. Pak je communicatie professioneel aan, en vermijd houtje-touwtje oplossingen. Bedenk dat er concurrentie is tussen kerken, tussen stichtingen en verenigingen in strijd om de vrijwilliger. Dus je communicatie moet er tip-top uitziet en in overeenstemming met de kwaliteit van je club. Maak er budget voor vrij.

4. Target je doelgroep
De ene vacature is de andere niet. Dus richt je pijlen om de juiste en goed omschreven doelgroep. Dat geldt zeker voor specifieke vrijwilligerstaken als een koster, bestuurders, gastheren/vrouwen, pennningmeesters/kerkrentmeesters, lectoren, jeugdwerkers, tuinmannen, beamerteams, schrijvers, parochiesecretaresses.

5. Bepaal je boodschap
Als je weet wie je gewenste groep is die je gaat benaderen, speel in op verleiding, motivatie om vrijwilligerswerk te doen en wat je te bieden hebt (in ruil voor wat vrijwilligers krijgen). Wees daarin zo concreet mogelijk. Het is niet wervend om

6. Kies de juiste kanalenmix
Gebruik al je gebruikelijke kanalen: kerkblad, nieuwsbrief, digitale stoepborden, flyers achterin de kerk. Besef dat dit allemaal interne communicatie is en niet altijd effectief is. Denk daarom extern: externe vacaturebanken, NL voor elkaar, vrijwilligerscentrales, de lokale krant, adverteer op sociale media, zet je ambassadeurs in. We hebben een hele effectieve lijst met alle mogelijke communicatiekanalen voor je beschikbaar in de juiste fase. Neem contact op als je daar meer over wil weten.

7. Zorg dat je opvalt
Wees geen grijze muis. Val op, zodat nieuwe mensen je leren kennen. Als mensen je niet kennen, gaat het echt niet lukken mensen te verleiden om als vrijwilliger voor je te gaan werken. Zaai en oogst, zaai en oogst.

8. Wees altijd positief
Optimistische mensen trekken optimistische mensen aan. Denk ik kansen, groei en nieuw elan. Benadruk alle mooie dingen die kerken voor hun omgeving doen, en die jammer genoeg zo vaak onder de radar blijven. Vertel dat mensen niet per se gelovig hoeven te zijn: iedereen is welkom en dat geldt ook voor vrijwilligers.

9. Herhaal
Werf niet eenmalig, want dan zakt de interesse. Herhaal en blijf in contact. Want misschien is het vandaag niet dat mensen je vrijwilligerswerk willen doen, maar morgen.

10. Organiseer een kennismakingsavond (voor de buurt)
In een dorp staat een kerk letterlijk in het midden van de samenleving. Maak daar gebruik van: nodig de buurt uit om kennis te maken in de vorm van een vacature-avond. Niet alleen voor je eigen kerk, maar ook voor je organisaties in je netwerk: goede doelen, diaconie, caritas, voedselbank. Daarmee maak je je sociale gezicht duidelijk, en communiceer je impliciet: je hoeft niet gelovig te zijn om een kerk in te lopen (en mee te doen). Zorg voor incentives en kaartjes die mensen kunnen meenemen (zodat je top of mind blijft). Geef mensen iets mee waar ze blij van worden en waardoor ze een positieve ervaring hebben.

11. Communiceer met je bestaande vrijwilligers
Dit is een lastige: want soms zou je moeten vragen – kerken zijn daar slecht in – om langzittende vrijwilligers met tact te vragen hun plaats ter beschikking te stellen. Sociologisch denk ik dat in een vergrijzende oudere doelgroep de innovatiekracht sterk afneemt, en het behoud van een bestaande situatie toeneemt. Dus de tachtigjarige kosteres mag best een keer met vrijwilligerspensioen. Nieuw, jonger bloed betekent nieuwe ideeën, en die zijn soms nodig om een status quo te doorbreken: van behoud naar groei. Geen vernieuwing betekent automatisch krimp.

12. Klikt het? Dan de volgende stap
Als je in contact bent met mensen is de volgende stap te zorgen voor een ‘klik’. Die mensen wil je graag bewegen om ja te zeggen om zich in te zetten als vrijwilliger voor je organisatie. Nodig hen uit om een ochtend of dagje mee te lopen en te proefdraaien. (‘Vind je het leuk om volgende week dinsdag een keer mee te draaien’ klinkt stukken beter als ‘We zoeken een opvolger van onze redacteur die dit werk al 35 jaar doet. Fijn als je ook zo lang wilt blijven’. Die zin spreek je natuurlijk nooit uit). Zorg voor een goed gehumeurde begeleider die zelf laat zien dat het vrijwilligerswerk voor de kerk zoveel meerwaarde heeft en die de wannabe-vrijwilliger bewust voorstelt aan enkele mensen in de kerk. Begin met een kleine taak, en niet gelijk een bestuursfunctie voor 2 jaar.

Tot slot:

• Laat zien waar je trots op bent en dat je er toe doet
• Zorg dat je regelmatig zichtbaar bent!
• Laat je vrijwilligers voor je spreken
• Zeg hardop: ‘Hoe kan ik mensen blij maken met hun wens werk als vrijwilliger te gaan doen’.
•  Glimlach bij een eerste ontmoeting.
• Verbied het woord ‘nog’.