Het zijn dure grapjes: boetes omdat je ongeoorloofd een foto hebt gebruik op je website, in je nieuwsbrief of andere publicatie. Een foto kun je niet zomaar van het internet plukken en hergebruiken. Er zit auteursrecht op. De fotograaf heeft recht op een goede boterham. Hoe voorkom je deze forse boetes, die in de honderden euro’s lopen?
Zo’n mailtje begint vaak zo:
Zoals veel organisaties springen wij niet heel nauw om omgesprongen met auteursrecht op afbeeldingen of illustraties. Kort geleden kregen we een gigantische boete van € 900. De reden: ze hadden een foto op onze website gevonden en die hadden wij ongeoorloofd gebruikt. Er was geen onderhandeling mogelijk: we moesten betalen. Paniek!
Zonde van het geld: regel je auteursrechten
Een boete voor het ongeoorloofd gebruiken van andermans foto’s is zonde, maar heel erg terecht. Iedere organisatie moet dit goed regelen. Dat kan op de volgende manieren.
1. Gebruik rechtenvrije foto’s, die zijn gratis
We hebben de beste bronnen verzameld om kwaliteitsfoto’s te vinden. Veelal zijn ze gratis en hoef je zelfs geen verwijzing op te nemen. Dat is natuurlijk wel zo netjes: geef credits aan de maker.
2. Leg een eigen fotodatabank aan
Vind je geen passende foto’s? Of wil je geen stockfoto’s maar foto’s van je eigen omgeving, je eigen gebouw, je eigen mensen, leg dan een eigen centrale fotodatabank aan, en gebruik alleen deze. Leg de rechten hiervan vast: met een ‘quit claim’ kun je duidelijk maken dat de maker – eigen leden, vrijwilligers – afstand doet van de fotorechten. Je kunt ook voor een combinatie kiezen: vrije foto’s en aangekochte foto’s. Let goed op dat je altijd weet bij wie en wanneer een foto is aangekocht, en hoe (lang) je de foto(‘s) mag gebruiken.
Leg een lijstje contactadressen aan van fotografen aan, waarmee je samenwerkt.
3. Stel budget vast voor de inkoop van professionele foto’s
Aanvullend kun je professionele foto’s inkopen. Dit kun je bij stockphoto-websites doen, maar ook bij fotopersbureaus of professionele fotografen en illustratoren. Vraag goed door welke rechten je inkoopt. Soms betaal je voor:
- het gebruik van een foto voor een bepaald medium (alleen internet, alleen drukwerk)
- het gebruik van een foto voor een bepaalde tijd (1 maand, 1 jaar, altijd)
- of een combinatie hiervan
4. Gebruik foto’s uit een persmap of databank van een organisatie
Veel organisaties stellen via hun eigen kanalen foto’s ter beschikking. Denk aan omroepen, goede doelenorganisaties, enz. voor promotie van hun activiteiten, diensten of producten. Daar kun je gebruik van maken, maar kijk goed naar de gebruiksvoorwaarden. Vaak moet je – terecht – de naam van de fotograaf vermelden. Soms moet je een journalistiek doel hebben.
Nog een tip: Treed in contact als niet duidelijk is wat de voorwaarden zijn, leg uit wie je bent en waarvoor je foto’s/illustraties gebruikt.
5. Vraag vooraf toestemming
Heb je een prachtige foto gevonden en wil je deze gebruiken? Benader de fotograaf of de organisatie en leg uit waarvoor je het materiaal gaat gebruiken. Het zal niet de eerste keer zijn dat een maker de foto’s schenkt of dat je deze met korting kunt inkopen. (Regel ook dan de gebruiksvoorwaarden).
6. Achterhaal de herkomst van foto’s en de bijbehorende auteursrechten
Niemand wil op kosten worden gejaagd doordat foto’s ongeoorloofd worden gebruikt. Zonde geld. En ik heb ze voorbij zien komen: ANP-foto’s van Mark Rutte, Poetin, persfoto’s van protesten, noem maar op.
Ook als je interne richtlijnen hebt, en iedere contentredacteur is ervan op de hoogte, kan het fout gaan. Check daarom geregeld of van de foto’s in je (online) publicaties de rechten goed zijn geregeld.
Lang verhaal, kort: Hoe makkelijk het ook is foto’s en illustraties van het internet te plukken: denk altijd aan de maker.
