In onze eeuw worden we dagelijks overspoeld door een enorme hoeveelheid informatie, via sociale media, nieuws, reclames en andere kanalen. Het is essentieel dat we in staat zijn kritisch te denken over deze informatie. Mediawijsheid – het vermogen om kritisch en verantwoord om te gaan met media – is een van de belangrijkste 21st century skills, vaardigheden die noodzakelijk zijn om succesvol te navigeren in de hedendaagse samenleving.
Waarom is mediawijsheid zo belangrijk?
Vanuit mijn betrokkenheid bij het Netwerk Mediawijsheid besteed ik al vele jaren aandacht aan mediawijsheid en informatievaardigheden. Ik geef gastlessen op MBO-instellingen, lezingen en schrijf er over. Al tijdens mijn universitaire opleiding kwam ik vroeg in aanraking met informatievaardigheden, onder andere door het werk van Albert Boekhorst (boek: Informatievaardigheden, 2004) en mijn bibliotheekwerk op de hogeschool en bij de Koninklijke Bibliotheek. Of tijdens de Week van de Mediawijsheid in het najaar (november).
Zonder mediawijsheid ben je kwetsbaar voor misinformatie: zoals nepnieuws en manipulatieve reclames of politieke propaganda. Als je onterecht gelooft in verkeerde gezondheidsinformatie die je online tegenkomt, kan dat schadelijke gevolgen hebben voor je gezondheid. Of de manier waarop sociale media je mening beïnvloeden. Dat kan je denken en handelen onterecht sturen, meningen amplificeren en vertekenen. Mediawijsheid helpt je om zelfstandig en kritisch na te denken, zodat je de juiste beslissingen kunt nemen.
Wat zijn 21st century skills?
Naast mediawijsheid zijn er andere belangrijke 21st century skills. Kritisch denken helpt je om argumenten goed te evalueren, bijvoorbeeld bij het lezen van nieuwsartikelen. Creativiteit stelt je in staat innovatieve oplossingen te bedenken voor complexe problemen, zoals het ontwikkelen van nieuwe technologieën. Communicatie is essentieel in een wereld waar we steeds meer online met elkaar samenwerken. En samenwerking is onmisbaar, omdat veel van onze dagelijkse taken in teamverband worden uitgevoerd, zowel online als offline. Andere belangrijke 21st century skills zijn probleemoplossend vermogen en digitale geletterdheid.
De rol van bibliotheken en erfgoedinstellingen
Bibliotheken en erfgoedinstellingen spelen een cruciale rol bij het bevorderen van mediawijsheid en 21st century skills. Ze bieden niet alleen toegang tot betrouwbare informatie, maar ook educatieve programma’s die mensen helpen om mediawijsheid te ontwikkelen. Ze organiseren workshops waarin deelnemers leren hoe ze online informatie kunnen verifiëren, of geven trainingen over het herkennen van nepnieuws. Ook werken bibliotheken vaak samen met scholen om jongeren bewust te maken van de gevaren van desinformatie en hen de vaardigheden bij te brengen die ze nodig hebben om kritisch te blijven in een digitale wereld. Daarnaast bieden bibliotheken en erfgoedinstellingen een platform voor discussie en debat over actuele thema’s, waardoor mensen leren om hun eigen mening te vormen en naar anderen te luisteren.
Hoe kun je mediawijzer worden?
Er zijn verschillende manieren om je mediawijsheid te verbeteren. Naast het kritisch kijken naar het nieuws en het verifiëren van informatie via meerdere bronnen, kun je bijvoorbeeld gebruik maken van fact-checking websites zoals Snopes of Pointer. Door regelmatig deel te nemen aan discussies over media, krijg je inzicht in verschillende perspectieven, wat je helpt om een breder beeld te krijgen van een onderwerp. Ook kun je cursussen en workshops volgen over mediawijsheid en digitale geletterdheid, die vaak worden aangeboden door bibliotheken en andere organisaties. Kijk ook op de website https://www.mediawijsheid.nl/ met heel veel informatie over mediawijsheid, informatievaardigheden. Voor ouders en pedagogen is de uitleg van de cijf perspectieven van de MediaDiamant een hele fijne.
